Қўшимча функционаллар
-
Тунги кўриниш
Клублар ўртасидаги ЖЧ бошланмоқда: унда кимлар иштирок этади?
Турнир формати, мукофот пуллари ва асосий юлдузлар ҳақида.

Фото: Getty Images
15 июн куни Америка Қўшма Штатларида клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати старт олади. Очилиш ўйинида Месси, Суарес, Бускетс ва Алба каби таниқли футболчилар тўп сурадиган «Интер» Майами Мисрнинг «Ал Аҳли» жамоасига қарши майдонга тушади. Қуйида эса ушбу мусобақа ҳақида, унинг формати, қайси жамоалар ўйнаши ва бошқа саволлар юзасидан маълумот келтирилади.
Бу қандай турнир?
2016 йил июнида ФИФА президенти Жанни Инфантино ҳар йили ўтказиладиган клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатини кенгайтириш ва муддатини ҳам ёзга кўчириш ҳақида таклиф билан чиқди. Аввалига бу турнир 2021 йилда Хитойда ташкил қилиниши, унда 24 жамоа қатнашиб, ҳар йили эмас, кейинчалик худди жаҳон чемпионати каби ҳар 4 йилда ўтказилиши келишиб олинганди. Аммо орага пандемия тушиб, Европа ва Жанубий Америка кубоги баҳслари ҳам 2021 йилга кўчирилгач, бу лойиҳа ҳам кечиктирилди. Кейинчалик жамоалар сонини 32 тагача ошириш ва янги форматдаги илк турнирни 2025 йилда ўтказиш келишиб олинди.
Табиий равишда бу мусобақага жуда кўп ташкилотлар, футболчилар уюшмаси, лигалар қаршилик қилишди. Зеро, шундоқ ҳам йил давомида жуда кўп ўйинларда майдонга тушадиган футболчилар учун бу қўшимча риск, жароҳатлар сони кескин ошиши, клубларнинг мавсумга тайёргарлигига халақит бериши кўп бор тилга олинди.
Аммо лойиҳанинг тижорий томони, жуда катта мукофот жамғармасига эга экани клубларни вазиятга бошқача қарашга мажбур қилгани шубҳасиз. Чунки шундоқ ҳам молиявий фейр-плэй чекловлари билан курашиб келаётган топ-клублар учун қўшимча соф даромад айни муддао. Ахир ушбу турнирда ғолиб бўлган клуб 100 миллион еврога яқин суммани қўлга киритиши мумкин. Бу сумма мисол учун деярли барча (АПЛдан ташқари) чемпионатларда, ҳатто Чемпионлар Лигасида ҳам бутун мавсум иштирок этиб қўлга киритиладиган маблағдан кўпроқ. Нафақат ғолиб, масалан, Европанинг шунчаки турнирда қатнашган бир клуби 15-30 миллион евро атрофида маблағ ишлаб топиши мумкин. Осиё клуби 9 миллион евро атрофида кафолатланган суммани олади.
Турнирда иштирок учун мукофот пуллари (мукофот жамғармаси 525 миллион доллар):
- Европа — 12,81 дан 38,19 миллион долларгача;
- Жанубий Америка — 15,21 миллион доллар;
- Шимолий ва Марказий Америка — 9,55 миллион доллар;
- Осиё — 9,55 миллион доллар;
- Африка — 9,55 миллион доллар;
- Океания — 3,58 миллион доллар.
Турнирдаги муваффақиятли иштирок учун кўпроқ пул ишлаб олиш мумкин, бу ерда мукофот жамғармаси 475 миллион доллар ва қуйидагича тақсимланади:
- Гуруҳ босқичи — ғалаба учун 2 миллион, дуранг учун 1 миллион доллар;
- 1/8 финалга чиқиш — 7,5 миллион доллар;
- Чоракфиналга чиқиш — 13,125 миллион доллар;
- Яримфиналга чиқиш — 21 миллион доллар;
- Финалга чиқиш — 30 миллион доллар;
- Турнир ғолиблиги — 40 миллион доллар.
ФИФА президенти Жанни Инфантино турнир ғолиби умумий ҳисобда 125 миллион долларгача пул олиши мумкинлигини айтган. Тўғри, сал ҳисоблаб кўрилса, энг кўп гонорар 155,815 миллион доллар чиқади. Клуб бунинг учун бир нечта шартларни бажариши керак:
- Бу Европадан келган жамоа бўлиши;
- Жамоа иштирок этгани учун максимал тўлов олиши;
- Жамоа гуруҳ босқичидаги учта ўйиннинг барчасида ғалаба қозониши.
Ўз навбатида, ФИФА ҳам шундай жиддий лойиҳа ёзги тижорий турнирлар даражасига тушиб қолмаслиги учун ўз талабини қўйган – барча клублар тўлиқ асосий таркибида билан қатнашиши керак.
Турнир иштирокчиларининг энг қимматбаҳо футболчилари:
- Килиан Мбаппе («Реал») — 180 миллион евро
- Эрлинг Ҳоланд («Манчестер Сити») — 180 миллион евро
- Жамал Мусиала («Бавария») — 140 миллион евро
- Коул Палмер («Челси») — 120 миллион евро
- Хулиан Алварес («Атлетико») — 100 миллион евро
Бу рўйхатга Жуд Беллингҳэм (180 миллион), Винисиус Жуниор (170), Федерико Валверде (130), Родри (110), Майкл Олисе (100), Лаутаро Мартинес (95), Дезире Дуэ, Хвича Кварацхелия, Усмон Дембеле (90 миллиондан) ва бошқа кўплаб суперюлдузларни қўшиш мумкин.
Турнир формати қанақа?
Чемпионат формати худди миллий жамоалар ўртасидаги жаҳон чемпионати каби бўлиб, 32 та клуб 8 гуруҳга бўлинган ҳолда бошлашади. Ҳар гуруҳда жамоалар бир-бири билан бир мартада куч синашишади ва энг кўп очко тўплаган икки жамоа нимчорак финалга чиқади.
Гуруҳларда биринчи ўринларни эгаллаган жамоалар кейинги босқичда иккинчи ўрин билан чиққан жамоаларга қарши ўйнайди.
Очколар тенг бўлиб қолганда, аввало, ўзаро ўйинга, сўнг эса умумий тўплар нисбати, урган голлар сони ва бошқа кўрсаткичларга қараб ўринлар тақсимланади.
Гуруҳ баҳслари 15 июнда бошланиб, 27 июнда ниҳоясига етади. Нимчорак финал ўйинлари 28 июндан 2 июлгача, чоракфиналлар 4–5 июл, яримфиналлар эса 8–9 июл кунларига белгиланган. Финал 13 июл куни бўлиб ўтади. Учинчи ўрин учун баҳс кўзда тутилмаган.
Ўйинлар АҚШнинг 11 шаҳридаги 12 стадионида бўлиб ўтади. Орландода икки стадион турнир учун мўлжалланган. Очилиш ўйини Майамидаги «Ҳард Рок Стэдиум»да, финал эса Ню Йорк яқинидаги «Метлайф» стадионида ўтади. Мусобақа ўтказиладиган энг катта стадион Лос Анжелес яқинидаги «Роуз Боул» – 88 500 мухлисни ўзига сиғдира олади. Энг кичик ўйингоҳ эса Вашингтонда – «Ауди Филд»га 20 минг томошабин кириши мумкин.
Беш стадион – финал ўтадиган «Метлайф», шунингдек Атланта, Филаделфия, Сиэтл ва Майамидаги стадионлар бир йилдан сўнг мундиал ўйинларини ҳам ўзида қабул қилади.
Қандай жамоалар қатнашади?
Бу турнир ҳақида гап бошлангандан бери кўпчиликни ўйлантираётган савол шу – нега «Барселона» йўқ? «Ливерпул» ва «Арсенал»чи? «Челси» қаердан қўшилиб қолди ва ҳоказо.
Худди миллий жамоалар ўртасидаги жаҳон чемпионати сингари, бу турнирда ҳам конфедерацияларга ўринлар ажратилган. Фақат иштирокчилар саралаш ўйинлари эмас, рейтинг орқали аниқланади. Бир шарт – бир мамлакатдан иккитадан ортиқ жамоа бўлмаслиги керак.
Шунингдек, 2021-2024 йиллардаги конфедерациялардаги Чемпионлар Лигаси (Либертадорес ва ҳоказо) каби турнир ғолиблари тўғридан тўғри иштирок этиши мумкин. Агар шу даврда бир мамлакатнинг 3-4 жамоаси ушбу совринларни ютган бўлса, истисно тариқасида бир мамлакатдан иккитадан ортиқ клуб қатнашиши мумкин. Масалан, Либертадорес кубогини 4 йилда Бразилиянинг тўрт хил клуби қўлга киритгани учун чемпионатда Бразилиядан 4 клуб қатнашмоқда.
Европага 12 ўрин ажратилган. Дастлаб, Чемпионлар Лигаси ғолибларини аниқлаб оламиз – «Челси», «Реал», «Манчестер Сити» ва яна «Реал». Демак, уч клуб автоматик равишда жаҳон чемпионатига йўлланма олди. Қолган 9 жамоа рейтинг асосида аниқланади. Сезганингиздек, энди бошқа инглиз жамоаларига жой қолмади, зеро «Челси» ва «Манчестер Сити» билан бир мамлакатга берилган лимит тўлди. Агар мисол учун, 2022 йилги финалда «Ливерпул» «Реал»ни ютганида, учинчи инглиз жамоаси ўлароқ мерсисайдликлар ҳам турнирда қатнашиши мумкин эди.
«Барселона»нинг тушиб қолиш сабаби ҳам тушунарли. «Реал» ЕЧЛ орқали йўлланма олгач, Испаниядан иккинчи жамоа рейтинг асосида аниқланди. «Атлетико»нинг Европа майдонларидаги рейтинги «Барселона»никидан юқори бўлиб чиқди.
Жанубий Америкага 6 та ўрин ажратилган. 2021-2024 йилларда Либертадорес кубогининг 4 ғолибига қўшилиб, рейтинг орқали «Ривер Плейт» ва «Бока Хуниорс» жой олган.
КОНКАКАФ минтақасига 5 ўрин ажратилган. Фақат бир жиҳат, Мексиканинг «Леон» клуби 2023 йилда Чемпионлар Лигасини ютган бўлса-да, жаҳон чемпионатига бора олмади, чунки ушбу клубнинг эгаси «Пачука»нинг ҳам эгаси ҳисобланади. Натижада 2023 йилги ЧЛ финалчиси «Лос Анжелес» рейтинг бўйича кейинги жамоа «Америка» (Мексика) жамоасини енгиб, йўлланмани қўлга киритди.
Осиёдан Чемпионлар Лигасини ютган уч жамоага қўшилиб, рейтинг бўйича Жанубий Кореянинг «Улсан Ҳёнде» жамоаси чемпионат иштирокчисига айланди.
Дарвоқе, бу сафарги чемпионатда АҚШдан уч жамоа қатнашади. Сабаби, америкаликлар мезбон сифатида қўшимча ўринга эга бўлишган. Бу ўрин МЛС чемпиони «Интер»га насиб қилди ва шу тариқа клублар ўртасидаги жаҳон чемпионатида Месси ҳам қатнашадиган бўлди. Роналдунинг «Ан Наср» клуби эса халқаро майдондаги муваффақиятсизлик туфайли бу турнирда қатнаша олмайди.
Гуруҳлар таркиби
А гуруҳи: «Ал Аҳли» (Миср), «Интер» Майами (АҚШ), «Порту» (Португалия), «Палмейрас» (Бразилия);
В гуруҳи: «Атлетико» (Испания), «Ботафого» (Бразилия), «ПСЖ» (Франция), «Сиэтл Саундерс» (АҚШ);
С гуруҳи: «Окленд Сити» (Янги Зеландия), «Бавария» (Германия), «Бенфика» (Португалия), «Бока Ҳуниорс» (Аргентина);
D гуруҳи: «Челси» (Англия), «Эсперанс» (Тунис), «Фламенго» (Бразилия), «Лос Анжелес» (АҚШ);
Е гуруҳи: «Интер» (Италия), «Монтеррей» (Мексика), «Ривер Плейт» (Аргентина), «Урава Редс» (Япония);
F гуруҳи: «Боруссия» Дортмунд (Германия), «Флуминенсе» (Бразилия), «Мамелоди Сандаунс» (ЖАР), «Улсан» (Жанубий Корея);
G гуруҳи: «Ал Айн» (БАА), «Ювентус» (Италия), «Манчестер Сити» (Англия), «Видад» (Марокаш);
Н гуруҳи: «Ал Ҳилол» (Саудия Арабистони), «Пачука» (Мексика), «Реал» (Испания), «Залсбург» (Австрия).
Фаворитлар
Албатта, асосий фаворитлар доимгидек Европа клублари бўлиб, айниқса «Реал» ва «Манчестер Сити»ни алоҳида қайд этиш керак. Чунки бу икки жамоа ўтган мавсумда бирорта ҳам соврин юта олмади, клублар ўртасидаги жаҳон чемпионати эса мана шу бўшлиқни тўлдириш учун айни муддао.
Шунингдек, «ПСЖ»га ҳам алоҳида эътибор бериш керак бўлади. Энрике шогирдлари агар бу турнирда ҳам ғалаба қозонишса, 2025 йилда қўлга киритган 4-соврини бўлади. Бунгача французлар Франция чемпионати, кубоги ва Чемпионлар Лигасини ютишди. Августда «ПСЖ»ни «Тоттенҳэм»га қарши Европа Суперкубоги, «Марсел»га қарши Франция Суперкубоги ўйинлари ҳам кутиб турибди. Шу тариқа, клуб бир йилда 6 соврин ютиш имкониятига эга. Бунгача 2008/09 йиллар мавсумида Пеп Гвардиола бошчилигидаги «Барселона» худди шундай натижани қайд этганди.
Албатта, «Бавария» ва «Атлетико»ни, сўнгги икки ЕЧЛ финалчилари «Интер» ва «Боруссия»ни ҳам унутмаслик керак. Жанубий Америка жамоалари доим ўзига хос услуби ва маҳоратли футболчилари билан муносиб қаршилик қилиб келишган. Шунингдек, «Ал Ҳилол» юлдузларининг ҳам кучли жамоаларга қарши ўйинини кузатиш қизиқ бўлади.
Абдуқодир Ҳусанов учун имконият
Ушбу турнир ҳақида энг танқидий фикр айтган мураббийлардан бири Пеп Гвардиола бўлганди. Ҳатто клубларнинг асосий таркибда ҳаракат қилиш талабидан ҳам жиғибийрон бўлган, «менинг жамоамда ким асосий эканини ФИФА аниқлайдими?» деб кескин чиқиш қилганди.
Ушбу мавсумни кўнгилдагидек ўтказа олмаган ва инқирозли даврларни бошдан кечирган Гвардиола учун келаси мавсум жуда муҳим эканини унутмаслик керак. Ҳатто клублар ўртасидаги жаҳон чемпионлигидан ҳам кўра, янги мавсумни муносиб бошлаб олиш, жароҳатларни четлаб ўтиш муҳимроқ. Июл ўрталаригача турнирда қатнашиб, деярли танаффуссиз янги мавсумга тайёрланиш ҳам осон эмас. Ўтган йилги инқирознинг асосий сабабларидан бири ҳам ёздаги Европа чемпионати бўлганини эсласангиз керак. Шу туфайли катта эҳтимол билан Гвардиола айрим етакчи футболчиларнинг юкламасини камайтириши, асосан ёш футболчилар ҳамда янги трансфер қилинганларни синаб кўриши ҳам мумкин.
Ана шунда Диаш ва Гвардиол каби ҳимоячилар баъзи ўйинларда захирада қолиб, Абдуқодир Ҳусанов каби футболчиларга имконият берилиши эҳтимоли юқори. Пеп Гвардиола унинг нималарга қодир эканини кўриб олган, шу билан бирга, жамоа билан ўйин амалиёти ҳам аҳамият касб этади.
Бундан ташқари, «Манчестер Сити» иштирок этаётган гуруҳ у қадар оғир эмас. Марокаш ва БАА клублари инглизлар учун муаммо туғдирмаса керак. Демак, Абдуқодир Ҳусанов ҳам ушбу турнирда етарлича вақт олиши ва балки янги жамоасидаги илк совринини қўлга киритиши мумкин.
Чемпионатни қаерда кўриш мумкин?
Ўзбекистонлик мухлислар МТРК Спорт, Футбол, ҳамда Зўр ТВ телеканаллари орқали мазкур ўйинларни тўғридан тўғри томоша қилиш имкониятига эга бўлади.
Тавсия этамиз
Навбатдаги чўпчак: Ўзбекистонда криптовалюта “қазиб олувчи” ускуна ижарасидан даромад олиш таклиф этилмоқда
Жамият | 20:37 / 14.07.2025
„Участкавой“ президент билан учрашувда капитанга айланди
Ўзбекистон | 15:27 / 11.07.2025
Трамп: НАТО Украина учун АҚШдан қурол сотиб олади
Жаҳон | 11:21 / 11.07.2025
Элдор Шомуродов Туркия клубига ўтди
Спорт | 11:12 / 11.07.2025
Сўнгги янгиликлар
-
Трампнинг «катта чиқиши»: ҳаммаси ўзгариши мумкин
Жаҳон | 23:54 / 14.07.2025
-
Австарлияда сёрфер йигит бир кеча океанда қолиб кетди
Жаҳон | 23:51 / 14.07.2025
-
Тошкент шаҳри прокурори лавозимидан озод этилди
Ўзбекистон | 23:38 / 14.07.2025
-
Президент администрацияси раҳбарига 5 нафар ўринбосар лавозими жорий этилди, Термизда Россия ҳарбийлари билан ўқув машғулоти бошланмоқда — маҳаллий дайжест
Жаҳон | 23:28 / 14.07.2025
Мавзуга оид

20:34 / 18.06.2025
Клублар ўртасидаги ЖЧда кўпчиликка нотаниш бўлган 11 истеъдод. Кимлар турнир кашфиёти бўлиши мумкин?

20:39 / 28.05.2025
Абдуқодир Ҳусанов уйланди

23:01 / 17.05.2025
«Сити» Англия Кубоги финалида ютқазди, Ҳусанов кумуш медал тақди

18:17 / 04.05.2025