“Мен бўлмаганимда Россиянинг аҳволи ёмон бўларди” — Трамп ўзгардими?

Доналд Трампнинг сўнгги чиқишларида Владимир Путинга нисбатан кескин танқидий оҳанг пайдо бўлди. Хўш, Трамп Украина борасида сиёсатини қайта кўриб чиқадими? Мавзу юзасидан таҳлилчилар Шуҳрат Расул ва Камолиддин Раббимов ўз фикрларини билдирди.

— Трамп Путинни илгари “дўст” деб атаган, энди эса уни “ақлдан озган” дея танқид қилмоқда. Трампнинг позицияси ўзгаряптими?

Камолиддин Раббимов: Қисқа жавоб берсам, ҳа, Трампнинг муносабати кардинал ўзгаряпти. Америка Қўшма Штатларининг бугун глобал сиёсатдаги иккита масала бўйича ҳам позицияси ўта жиддий ўзгаряпти. Биринчиси, Доналд Трампнинг Яқин Шарқдаги Исроил сиёсати бўйича. Иккинчиси, бу Владимир Путинга ва умуман Украина урушига нисбатан тафаккури ўзгариб боряпти.

Сайлов компанияси даврини эслашимиз керак. Доналд Трамп иккинчи марта сайланишидан олдин, ҳар сафар Зеленский Вашингтонга келиб, президент Жо Байден ёки сиёсий элита билан учрашганида, Трамп фақат битта гапни айтар эди: “Зеленский дунёдаги энг зўр тадбиркор, ҳар сафар келганида миллиардлаб долларимизни олиб кетяпти. Бундан зўр тадбиркор йўқ”, деган бир позицияда эди.

Доналд Трамп – биринчи марта президент бўлгунига қадар бир соат ҳам давлат бошқарувида ишламаган, бир кун ҳам ҳарбий хизматда бўлмаган Америка тарихидаги биринчи президент. Кўчадаги бизнесмен одам президент бўлди. Қанчалик Америка сиёсий элитаси Доналд Трампга қарши чиқмасин, буни маргинал демасин, у барибир президент бўлди. Анъанавий равишда сенаторлар ёки губернаторлар президент бўларди.

Доналд Трампнинг Зеленскийга нисбатан салбий қараши ниҳоятда кучли эди. Маълум бир вақт Трампга Владимир Путин ва Москва анчагина ижобий фонда кўринаётган эди. Чунки Доналд Трамп бизнесмен сифатида Америка бюджетини ўзининг шахсий чўнтаги сифатида кўради. У бирор бир давлатга берилаётган ёрдамни бу Американинг қудрати ва глобал узоқ муддатли манфаати учун инвестиция деб билмайди.

Доналд Трамп ҳокимиятга келганидан буён босқичма-босқич жуда ҳам сабр билан Путинга нисбатан дипломатия қилишга ҳаракат қилди, қиляпти. Зеленский Трампга ён берди ва келишувларга марҳамат деётган фонда Россия аксинча, Украинага босимни кучайтиряпти.

Путин аслида катта келишувларни истамайди ва у музокараларни вақтни чўзиш воситаси сифатида кўради. Россия ҳар сафар Украинага кенг кўламли ҳужум қилганида, Трамп буни яхшироқ тушуниб бормоқда.

Шуҳрат Расул: Ўзгаришлар бор, албатта. Биринчи қисмида Трамп Путинни “ақлдан озган” деди, кейинги нутқида эса агар мен бўлмаганимда Россиянинг аҳволи ёмон бўлар эди, деди. Умуман олганда, сигнал жўнатяптики: “Мен шу пайтгача сенга суянчиқ бўлдим, дастак бўлдим, лекин мен фикримни ўзгартиришим мумкин”.

Очиқчасига биринчи маротаба айтдики, Россия йўқ бўлиб кетиши мумкин. Бунга жавобан расмий Москва Байден давридагидек кескин жавоб бермаяпти. Фақат Дмитрий Медведев учинчи жаҳон уруши бошланиб кетиши мумкин деган бир дағдағани ижтимоий тармоқдаги саҳифасига жойлади. Лекин у ҳам аввалгидай Вашингтонга ядро ракетаси жўнатамиз дегани йўқ. Москванинг таъкидлашича, Россия томони музокаралар учун ўз талаблари дастасини тайёрлаяпти экан.

— Трампнинг сўзлари ва Путиннинг ҳаракатлари музокараларга қандай таъсир кўрсатиши мумкин? Дипломатик йўллар ёпилмаяптими?

Камолиддин Раббимов: Менинг назаримда Трампнинг асосий мақсади – Россияга босим қилиб, айнан дипломатик интилишларни, келишувларни жадаллаштириш. Чунки у айтяптики, сен мени алдаганга ўхшаяпсан ва Украина билан урушни келишиб тўхтатаман деяпсан, лекин аслида амалиётда кучайтиряпсан, деди.

Агар россиялик экспертларни ёки ҳарбийларни эшитадиган бўлсангиз, улар айтяпти: “Ҳа, катта тезликда кириб бормаяпмиз, лекин биздан кўра Украина заиф, бизнинг аҳолимиз кўп, бизнинг мобилизация имкониятимиз кўп, бизнинг ресурсларимиз кўп”, деган қараш бор. Тергов қўмитаси раҳбари Бастрикин урушга кимларни ёллаётганини хаттоки яшираётгани ҳам йўқ.

***

Қизғин кечган суҳбат давомида Германия канцлерининг Украинага берилган Ғарб қуролларидан Россия ичкарисига зарба бериш билан боғлиқ чекловларни олиб ташлаш ҳақидаги баёноти ҳам муҳокама қилинди.

Суҳбатни тўлиқ шаклда YouTube'да томоша қилишингиз мумкин.

Нормуҳаммадали Абдураҳмонов суҳбатлашди.