Ғалабани «ўғирлаган» Трамп, мақсади ўзгарган Россия – ҳафта дайжести

Ортда қолаётган ҳафта нисбатан тинч ўтди. Трамп президентлигининг 100 кунлик юбилейини нишонлади, унинг маъмуриятида илк истеъфо юз берди. АҚШ ва Украина узоқ кутилган нодир металлар бўйича келишувни имзолади. Эронда Исроил фойдасига жосуслик қилгани айтилган эркак қатл этилди. Бир неча дақиқа вақтингизни аямасангиз, видеода ҳафтанинг баъзи муҳим воқеаларини эслаймиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Трампнинг «юбилейи»

Бу ҳафта Трамп АҚШ президентлигига қайтганига 100 кун бўлди. Республикачи бу кичик юбилей муносабати билан интервю берди, ўзининг ютуқларини санади, жуда кўп мақтанди. Америкаликлар ҳам Трампнинг 100 кунлигини сарҳисоб қилишди. Уларнинг аксари Трамп даврини ҳозирча хавотир билан қаршиламоқда. Чунки республикачининг қайтиши нарх-наво ошишига, савдо бозорларида тахмин қилиб бўлмас ҳолатлар юзага келишига сабаб бўлди.

Трампнинг 100 кунлиги дунё сиёсатида амалдаги мувозанатнинг қулаши билан ёдда қолди. 20 январгача АҚШ Европанинг ажралмас, шубҳасиз энг асосий ҳарбий иттифоқчиси эди. Энди бундай эмас, Трамп очиқчасига Америка ҳеч ким учун туриб бермаслигини айтди.

Ички сиёсатда Трамп ва Маск мамлакатнинг бошқа давлатларга миллиардлаб доллар ёрдам кўрсатиш дастурларини ёпди, бюджет харажатларини камайтиришга киришди. Ҳатто АҚШнинг ўзидаги ижтимоий ёрдам дастурларини чопиш бошланди. Университетлар, оммавий ахборот воситаларини молиялаштириш тўхтатилди. Хуллас, Трампнинг 100 кунлигига бир сўз билан можароли деб таъриф бериш мумкин.

Майк Уолц «сургун бўлди»

Трамп Овал кабинетдаги кичик юбилейини нишонлаётган вақтда унинг маъмуриятида илк истеъфо юз берди. Миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Майк Уолц Signal мессенжери атрофидаги можаро ортидан ишдан кетди.

Эсингизда бўлса, аввалроқ Оқ уйдаги юқори мартабали мулозимлар, ҳатто вице-президент Вэнс ва мудофаа вазири Ҳегсет Ямандаги ҳусийчилар позицияларига зарба берилишини Signal'даги чатда муҳокама қилган ва Уолц унга адашиб Atlantic журнали бош муҳарририни қўшиб қўйганди.

Журналист чатдаги ёзишмаларни тарқатгач, бу иш катта шов-шувга сабаб бўлди. Сенатда чатда бўлган мулозимлар сўроқ қилинди, МРБ директори чатда зарбалар вақти, Америка самолётлари қачон зарба позициясида бўлишигача ёзилганини тасдиқлади. Демократлар бу давлат сири экани, Трамп маъмурияти вакиллари жазоланиши шартлигини айтишди. Трамп можаро бошланган вақтда ўз маъмуриятидаги мулозимлар тарафини олганди, лекин Уолцнинг истеъфосига қараганда президент бу можарони жиддий қабул қилган.

Дарвоқе, Трамп Уолцни АҚШнинг БМТдаги элчиси лавозимига тавсия қилди. Трамп иккинчи муддатида БМТга нисбатан жуда салбий позиция танлагани, АҚШ унинг қошидаги ташкилотлардан чиқиб кетаётгани инобатга олинса, Уолц БМТга «сургун қилинди» десак, мантиқан тўғри бўлади.

Исроилда ўрмон ёнғинлари

Ҳафта давомида Исроилда кучли ўрмон ёнғинлари кузатилди. Қуддус тоғлари яқинида бошланган ёнғин шамол сабаб икки минг гектардан ортиқ ҳудудга тарқалган. Исроил қўшни давлатларни бомбардимон қилишни жуда яхши уддалайди, лекин ёнғин офати билан ёлғиз курашишда қийналади. Шу сабаб Тел-Авив Италия, Греция, Кипр каби давлатлардан ёрдам сўраган. Қизиғи, Фаластин мухторияти ёнғинни ўчиришда Исроилга ўз ёрдамини таклиф қилган. Фаластинлик ўт ўчирувчилар бунгача ҳам Исроилдаги ўрмон ёнғинларини ўчиришда иштирок этган ахир.

Тарихий келишув имзоланди

АҚШ ва Украина ниҳоят нодир металлар бўйича келишув имзолади. Трамп АҚШ Киевни қўллашда давом этиши учун бу битим муҳим эканини айтганди. Аслида ҳужжат 28 феврал куни Оқ уйда Доналд Трамп ва Володимир Зеленский томонидан имзоланиши керак эди. Лекин ўшанда икки президент жанжаллашиб қолиб, келишув имзоланмай қолганди.

Ушбу ҳафтада келишувни Украина иқтисодиёт вазири Юлия Свириденко ва АҚШ молия вазири Скотт Бессент имзолади. Шу тариқа Америка Украинада қазиб олинадиган нодир металларнинг бир қисмидан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлди.

Аввалига бу келишувда Украина АҚШдан 300 миллиард доллар қарз экани белгиланиши, кейинчалик қарз миқдори 100 миллиард долларга туширилгани айтилганди. Лекин маълум бўлишича, ҳужжатда Киев қарздорлиги ҳақида сўз бормаган. Шунчаки Америкага Украинадаги металларидан фойдаланиш учун эксклюзив ҳуқуқ берилган.

Вашингтон ҳали бу келишувдан фойда олишни бошлаши қийин, чунки америкаликлар нодир металларни қазиб олиш, конларни аниқлаш каби қийин жараёнларда қатнашиши керак. Конлардан баъзилари Россия босиб олган ҳудудда экани масалани янада қийинлаштиради.

Бу келишув имзоланиши Украина дипломатияси ғалабаси деб талқин қилинмоқда. Чунки Киев аванс сифатида АҚШдан Patriot ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари оладиган бўлди. Битим имзоланишига Зеленский ва Трампнинг Ватиканда Рим папаси билан видолашув маросимидан кейин яккама-якка гаплашиб олгани катта туртки бўлган. Зеленский «дипломатларга ҳурмат сақлаган ҳолда кўп нарсани айнан ўша учрашув ҳал қилганини» айтди.

Исроил Сурияга зарба йўллади

Ушбу ҳафтада Исроил Сурия бўйлаб авиазарбалар йўллади. Исроил қирувчи самолётлари Дамашқдаги президент саройи яқинига зарбалар берган. Нетаняҳунинг айтишича, зарбалардан мақсад диний озчиликни ташкил этувчи друзларни ҳимоя қилиш бўлган. «Бу друзялар жамоасига таҳдидга йўл қўймаслигимиз ҳақида Сурия режимига аниқ сигнал бўлди», деган Исроил бош вазири.

Сурия друзлари лидери Ҳикмат ал Ҳижрий янги ҳукумат уларни геноцид қилаётганини айтган. Бир ҳафта ичида 100 дан ортиқ друзлар ўлдирилгани айтилмоқда. Қизиғи, Исроил ҳимоя қилаётган друзлар асли араблар бўлиб, худди Сурия араблари каби араб тилида гаплашади. Фақат уларнинг диний қарашлари бошқача.

Эронда «Исроил агенти» қатл этилди

Эронда Исроил махсус хизмати Моссад фойдасига жосуслик қилишда айбланган Муҳсин Лангар-Нешин қатл этилди. Эрон расмий нашрларига кўра, барча ҳуқуқий жараёнлар амалга ошириб бўлингач, Лангар-Нешин чоршанба куни тонгда осиб ўлдирилган. Эрон томони у Инқилоб муҳофизлари корпуси полковниги Ҳассан Саид Худоийни ўлдириш операциясида қатнашганини билдирган.

Расмий хабарда айтилишича, 2020 йилдан буён Моссад билан алоқа қилиб келган эркак Исроилнинг Эрондаги агентларини алоқа воситалари билан таъминлаб келган, шунингдек, логистик операциялар билан шуғулланган.

Тармоқда қатлдан олдин Лангар-Нешиннинг онаси ўғли айбсиз эканини айтган видео тарқалди. Аёл ўғли учун дуо қилишларини сўраган, шунингдек, унинг айбсиз эканини исботловчи ҳужжатлар олиб борганини айтган.

Трамп ғалаба кунини «ўғирлади»

1945 йил 9 май куни Иккинчи жаҳон уруши расман тугаган. Бутун дунё шу кунни фашизм устидан ғалаба куни сифатида байрам қилади. Аммо Россияда бу ғалаба русларга тегишли эканига урғу берилиб, қайсидир маънода «бошқалардан қизғаниб» байрам қилишади. Ваҳоланки, биргина Ўзбекистондан урушга 2 миллион одам кетган, улардан камида 580 минги қайтиб келмаган.

Ҳафта давомида Доналд Трамп россияликларга «улар кутмаган жойдан зарба йўллади» ва бор-ей деб 8 майни АҚШнинг Иккинчи жаҳон урушидаги ғалабаси куни деб эълон қилди. Трамп Иккинчи жаҳон урушини ютиш учун ҳеч ким Америка каби ҳаракат қилмаганини айтди.

«Иккита урушни ҳам биз ютганмиз. Куч-қудратда, мардликда ва ҳарбий ақл-заковатда ҳеч ким бизга тенг келолмайди, ҳатто яқинлашолмайди. Лекин биз ҳеч қачон ғалаба кунини нишонламаганмиз, чунки бизда буни қандай қилишни биладиган лидер бўлмаган. Мен 8 майни Иккинчи жаҳон урушидаги ғалаба куни, 11 ноябрни Британиянинг жаҳон урушидаги ғалаба куни деб нишонлашни эълон қиламан. Биз энди ғалабаларимизни байрам қиламиз», деди Трамп.

Америкаликлар чиндан урушда жуда кўп пул сарфлаган, унда бевосита қатнашган бўлса-да, ўтмишда қолган урушдаги муваффақиятни ҳадеб эслайверишмайди. Трамп бу чиқиши билан қайсидир маънода Россиядан ғалабани «ўғирлади». Урушга алоқадор ёдгорликларда русча ёзувни ҳижжалаб қидирадиган Сергей Лавров ҳозирча Трампнинг бу чиқишига муносабат билдиргани йўқ. Мариа Захарова ҳам жим, Дмитрий Медведев ҳам Telegram-каналида ҳеч нима ёзмади. Жаноблар, Трамп сиз байрам қиладиган ғалаба Американики деяпти, наҳот унга айтар гапингиз бўлмаса?

Россиянинг Украинадаги мақсадлари ўзгарган

Эътибор қилган бўлсангиз, Россия охирги вақтларда фронтдан кўра Украинанинг фронторти ҳудудларига зарбаларни кучайтирди, каттароқ шаҳарни ҳам ололгани йўқ. CNN Америка разведкасига таяниб ёзишича, бу ҳаракатлар бежизга эмас, Россиянинг фронтдаги мақсадлари ўзгарган. Руслар аввало ҳозиргача қўлга киритилган ерларда мустаҳкам қолиб, кейин оғир аҳволдаги иқтисодиётини тиклашни хоҳлайди. Яъни Америка билан муносабатларни яхшилаб, санкциялардан қутулиш орқали иқтисодини кучайтиришни. Шунингдек, жанг майдонида имкон қадар кўпроқ ҳудудларни эгаллаш фикридан ҳам қайтмаган.

Америкаликлар Россия энди узоқ муддатли эмас, қисқа муддатли мақсадлар устида ишлашга ўтди деб ҳисоблайди. Бу эса катта эҳтимол нафас ростлаш ва ҳарбий қудратни бойитиб олиш учун қилинаётган бўлиши мумкин.

Бизда ҳозирча шулар. Бу сизларга етказмоқчи бўлган хабарларимизнинг охиргиси эди. Ҳафталик дайжест кўрсатуви билан кейинги якшанбада кўришгунча.

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.

Тасвирчи ва монтаж устаси – Фахриддин Ҳотамов.