Хитой Россиянинг яна бир лойиҳасини рад этди

Москва ўтган йилнинг кузида эълон қилган, Қозоғистон орқали йилига 45 млрд метр куб газ етказиб бериш қувватига эга бўлган лойиҳани амалга ошириб бўлмайди, деб баёнот берди Хитойнинг Россиядаги элчиси Жанг Ҳанҳуи. Унинг сўзларига кўра, Кремл режалаштирган Қозоғистоннинг шимолий-шарқий ҳудудларига газ етказишга хизмат қилиши керак бўлган мазкур қувур «жуда қиммат» экани маълум бўлди.

«Қозоғистон орқали Россиядан газ етказиб беришнинг иложи йўқ, чунки у ерда фақат биттагина газ ҳайдаш қувури бор ва у тўла. Агар ушбу йўналиш орқали Россия газини олиб ўтмоқчи бўлсак, янги газ қувури қуришимизга тўғри келади. Бу эса жуда қиммат. Россия томони бу вариантни ўрганмоқда, аммо у амалий эмас», — дея Жанг Ҳанхуининг сўзларини келтирмоқда «Интерфакс».

Қозоғистон орқали Хитойга газ етказиш таклифи билан Россия Бош вазири ўринбосари Александр Новак 2024 йил ноябрида — «Сибир қудрати–2» лойиҳаси бўйича музокаралар тўлиқ тўхтаб қолганидан сўнг чиқиш қилган эди.

Россия президенти Владимир Путин 2022 йилдаёқ Хитой раҳбари Си Жинпинга Россия гази импорт ҳажмини йилига 100 млрд метр кубгача оширишни таклиф этган эди. Бу билан у «Газпром»нинг Европа бозорида йўқотган улушини тўлдирмоқчи бўлган. Аммо «чегара билмас стратегик ҳамкорлик» тўғрисидаги баёнотлар ва Путиннинг Пекинга сафарига қарамасдан, Хитой раҳбари газ қувури қурилишига розилик бермади.

Financial Times нашрига кўра, асосий тўсиқ газ нархи бўлган: Хитой нархни Россия ички бозори даражасигача туширишни талаб қилган, яъни минг метр куб учун тахминан 60 долларга. Бу ҳозирги нархдан тўрт баробар арзон: «Сибир қудрати–1» орқали етказилаётган Россия гази учун Хитой минг метр кубига 260 доллардан тўламоқда.

Россия расмийлари 2023 йил охирида «Сибир қудрати–2» қувурининг йилига 50 млрд кубометр қувватга эга лойиҳаси жуда юқори тайёргарлик босқичида эканини, 2024 йил биринчи чорагида лойиҳа ҳужжатлари тасдиқланишини иддао қилган эдилар. Бироқ ортидан бир ярим йил ўтса-да, лойиҳа ҳам, қурилиш ҳам ҳали-ҳануз бошлангани йўқ.

Қувур ўтиши керак бўлган 2500 километрлик йўлда жойлашган мамлакат — Мўғулистон — «Газпром» газ қувурини 2028 йилгача мўлжалланган миллий ривожланиш режасига киритмади, деб ёзган эди The South China Morning Post. Нашрга интервю берган Мўғулистон Хавфсизлик кенгаши собиқ аъзоси Мунхнара Байарлхавганинг таъкидлашича, Москва Пекин билан келишувга эриша олмаган.

Ўтган йили «Газпром» Хитойга 31 млрд метр куб газ етказган, бу йил эса «Сибир қудрати» қувурининг максимал қувватини 38 млрд метр кубгача етказишни режалаштирган. Аммо бу ҳам «Газпром»нинг собиқ Европа экспорт ҳажмининг фақат 15 фоизинигина қоплайди. Чунки Европага экспорт бир пайтлар йилига 200 млрд метр кубгача етган, 2022 йилда Украинага қарши уруш бошланганидан кейин эса шунча кескин тушдики, 2023 йилда фақат 28 млрд метр куб, 2024 йилда эса 32 млрд метр кубни ташкил қилди.