Аёллар дунёси | 17:02 / 14.07.2025
3003
4 дақиқада ўқилади

Фақат ойликка яшаб, бой бўлиш мумкинми? Асосий қадам – бюджет юритиш

Бугунги кунда оила иқтисодиётининг асосий унумдорлиги аёлларнинг молиявий билим ва қарор қабул қилиш қобилияти билан боғлиқдир. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, 90% га яқин аёллар оила молиясига дахлдор, умумий бюджетни тузиш ва бошқаришда фаол иштирок этади.

Фото: Pexels

Глобал тажрибада аёллар одатда зарур сарфлар, керакли харидлар ва болалар учун маблағ тақсимлаш борасида жавобгарликни ўз зиммасига олади, бу ижтимоий ресурсларни самарали бошқариш талабини яратади. Молиявий режалаштиришда аёлларнинг иштироки оиланинг иқтисодий фаровонлигини ва келажак учун йўналтирилган инвестиция стратегиясини мустаҳкамлайди. Оилавий бюджетни тўғри ташкил этиш нафақат ойлик маош билан яшаш, балки молиявий мустақиллик ва келажакдаги фаровонликка эришаётган оила учун муҳим восита ҳисобланади. Бунинг учун малакали молиявий ёндашув ва самарали тизимни жорий этиш керак.

1. Ойликдан орттириб қандай пул тўплаш мумкин?

Молия бўйича таҳлиллар шуни кўрсатадики: маошнинг бир қисми (одатда 20–30%) ни режалаштирилган инвестиция ва тежамкорликка йўналтириш орқали бир неча йил ичида молиявий барқарорлик ва тадбиркорлик сармоясини шакллантириш мумкин.

Оилавий бюджетни бошқаришнинг содда усуллари мавжуд:

«50/30/20» модели

  • 50% — уй, коммунал хизмат, озиқ-овқат каби зарур харажатлар;

  • 30% — истаклар: дам олиш, кўчада овқатланиш, уйга боғлиқ қулайликлар;

  • 20% — тежамкорлик, қарз тўлаш ёки инвестициялар учун.

Конверт усули (Envelope Method)

Ҳар ойлик даромадни категорияларга бўлиб, нақд пулни ҳар бир категория бўйича катта конвертларга жойлаштиринг. Шундай қилиб сарфни назорат қилиш анча осон бўлади .

Zero‑based бюджет

Ҳар ой бошида маошни "0" балансга келтиринг ва ҳар бир сўмни мақсадли ажратиб олинг: болалар таълимига, зарурий эҳтиёжларга ва ҳ.к.–ҳар нарсани олдиндан режалаштиринг.

Нима сабабдан бюджет — оила учун муҳим?

  • Молиявий барқарорлик — кутилмаган ҳолатларда қарзларга тушмаслик ва стресс камайишига кўмаклашади.

  • Мақсадли режим — уй, таълим ёки таътил, саёҳатларни режалаштирилган тарзда амалга ошириш имконини беради.

  • Оилада масъулият — бюджетга жамоа сифатида иштироки молиявий одоб ва ёндашувларни шакллантиради.

  • Ҳаётлик ва руҳий осойишталик — режалаштирилган сарфларни кузатиш инсон мияси ва қалби учун эртанги кунга ишонч ва хотиржамлик яратади.

Қадамма-қадам амалий тавсиялар:

  1. 30 кун давомида даромад ва харажатларни онлайн илова ёки Google Sheet орқали қайд қилинг.

  2. Даромадлар ҳисоби: ойлик, ҳудудий киримлар, инвестиция фоизлари ва бошқа манбаларни киритинг.

  3. Харажатларни турларга ажратинг: мажбурий (ижара, озиқ-овқат), ихтиёрий ва кутилмаган – ва тегишли усулларни қўлланг.

  4. Даромаднинг 20–30% ини инвестиция шаклида — фонд, депозит ёки кичик бизнес учун киритиш.

  5. Ҳар ҳафта бюджетни муҳокама қилиб, нақд ва нақдсиз сарфларни қайта кўриб чиқинг.

  6. Сизда юқори фоизли кредитлар бўлса, уларни биринчи навбатда тўлаш зарур — бу кутилмаган харажатларни камайтириб, келажакда исталган сарфлар учун кўпроқ имкон яратади.

Оилавий бюджет бу — фақат рақамлар эмас, балки жамият ва оила учун иқтисодий мустақиллик воситасидир. Аёллар учун бу — хотиржамлик ва молиявий масъулиятда муҳим жараён. Оиладаги ҳар бир сўм назоратда бўлса, ишончли келажак ва молиявий барқарорлик сари яна бир муҳим қадам босилади.

Мавзуга оид