Путин ва Трампнинг навбатдаги мулоқоти. Улар нимани келишиб олди?

Доналд Трамп ва Владимир Путин яна телефон орқали мулоқот қилди – бу Трамп АҚШ президенти лавозимини эгаллаб, Украинадаги урушни тўхтатиш режасини амалга оширишни бошлаганидан бери иккинчи мулоқот бўлди.

Суҳбат якунлари бўйича Кремл нималар деди?

Кремл хабарига кўра, Путин ва Трамп телефон орқали «Украина атрофидаги вазият бўйича батафсил ва очиқ фикр алмашишни давом эттирган» ва можарони ҳал қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни давом эттириш ниятини тасдиқлаган.

Путин Трампга Украинадаги вазиятни ҳал қилиш йўлларини биргаликда ишлаб чиқишга тайёрлигини айтган, шунингдек, АҚШ президентининг Россия ва Украинанинг энергетика инфратузилмасига 30 кун давомида зарба беришдан ўзаро тийилиш ғоясини қўллаб-қувватлади ва ҳарбийларга шундай буйруқ берди.

Путин 30 кун муддатга ўт очишни тўлиқ тўхтатиш режимига риоя этилишини назорат қилиш билан боғлиқ «жиддий хатарлар» ҳақида гапирган. Бу масала бўйича ҳеч қандай келишувга эришилмади. Украина АҚШ таклифига кўра, ўт очишни бутунлай тўхтатишга рози бўлганди.

«АҚШ президентининг 30 кунлик сулҳ жорий этиш ташаббуси контекстида — Россия томони бутун жанговар тўқнашув чизиғи бўйлаб мумкин бўлган ўт очишни тўхтатиш устидан таъсирчан назоратни таъминлаш, Украинада мажбурий сафарбарликни тўхтатиш ва Украина қуролли кучларини қайта қуроллантириш зарурати билан боғлиқ бир қатор муҳим жиҳатларни қайд этди. Шунингдек, эришилган келишувларни бир неча бор саботаж қилган ва бузган Киев режимининг келиша олмаслиги билан боғлиқ жиддий хавфлар қайд этилди», – дейилади баёнотда.

Можаронинг авж олишига йўл қўймаслик ва уни сиёсий-дипломатик йўл билан ҳал қилиш бўйича ишларнинг асосий шарти Киевга хорижий ҳарбий ёрдам ва разведка маълумотларини беришни тўлиқ тўхтатиш бўлиши кераклиги таъкидланган.

Шунингдек, Путин Трампга 19 март куни 175 га 175 форматида ҳарбийлар алмашуви ўтказилишини айтган.

Кремл баёнотида айтилишича, томонлар Украина масаласини икки томонлама тартибда ҳал қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни давом эттириш ниятини тасдиқлади. Шу мақсадда Россия ва Америка эксперт гуруҳларини тузишга келишиб олган.

Трамп Путиннинг НХЛ ва КХЛдаги россиялик ҳамда америкалик юлдузлар иштирокидаги ҳоккей баҳсини ташкил бўйича ғоясини маъқуллаган.

Оқ уйда нима дейишди?

Оқ уйнинг баёноти бир неча баробар қисқа бўлиб чиқди. Суҳбат чоғида АҚШ президентининг расмий вакили Ден Скавинонинг мулоқот «яхши кетаётгани» ҳақидаги сўзларига қарамай, Оқ уйнинг якуний баёнотида Украинадаги урушга фақат икки банд бағишланган.

Улардан бирида шундай дейилади: «Етакчилар тинчлик сари ҳаракат энергетика ва инфратузилмага зарбаларни тўхтатиш, шунингдек, Қора денгизда ўт очишни тўхтатиш, ўт очишни тўлиқ тўхтатиш ва доимий тинчликни амалга ошириш бўйича техник музокаралардан бошланишига келишиб олди. Бу музокаралар Яқин Шарқда дарҳол бошланади».

Шунингдек, Трамп ва Путин стратегик қуролларни тарқатишни тўхтатиш зарурлигини муҳокама қилган ва улардан имкон қадар кенг фойдаланишни таъминлаш учун учинчи томонлар билан ҳамкорлик қилишини билдирган. Иккала етакчи ҳам Эрон ҳеч қачон Исроилни йўқ қила олмаслиги керак, деган фикрда.

Икки давлат раҳбарлари АҚШ ва Россия ўртасидаги икки томонлама муносабатларнинг яхшиланган келажаги улкан салоҳиятга эга экани ҳақида гаплашган. Бу улкан иқтисодий битимлар ва тинчликка эришилганда геосиёсий барқарорликни ўз ичига олади.

Бироз вақт ўтгач, Доналд Трамп ўзининг Truth Social  ижтимоий тармоғида Путин билан алоқаларини яна бир бор «жуда яхши ва самарали» деб таърифлади. Трамп Путин билан энергетика объектларига зудлик билан ўт очишни тўхтатиш ҳақида келишиб олганини таъкидлаган.

Трамп Fox News учун берган интервюсида Путин билан Киевга ҳарбий ёрдам масаласини муҳокама қилмаганини айтди ва бу билан Кремл баёнотига зид фикр билдирди. «Ҳарбий ёрдам ҳақида умуман гаплашганимиз йўқ. Кўп нарса ҳақида гаплашдик, аммо ҳарбий ёрдам ҳақида сўз бормади», – деди АҚШ президенти.

Зеленский бунга қандай муносабат билдирди?

Путин ва Трамп ўртасидаги суҳбатдан бир неча соат ўтгач, Украина президенти Володимир Зеленский Америка томонидан суҳбат тафсилотларини кутаётганини маълум қилди.

Ҳелсинкида бўлиб турган Зеленский журналистларга Россия энергетика инфратузилмасига зарба беришни тўхтатиш таклифини қўллаб-қувватлашини (Россия томонидан шундай қадам эвазига), бироқ АҚШ ва Россия етакчиларининг музокаралари ҳақида кўпроқ маълумот олишни исташини айтди.

«Менимча, агар биз президент Трамп билан суҳбатлашсак ва ўшанда россияликлар америкаликларга нима таклиф қилганини ёки америкаликлар россияликларга нима таклиф қилганини батафсил билиб олсак, тўғри бўлади», – деди у.

Кейинроқ Зеленский Путиннинг Трамп билан суҳбати чоғида тинчликка тайёрлиги ҳақидаги баёнотларига қарамай, Россия Украина фуқаролик инфратузилмасига ҳужум қилишда давом этаётганини айтди.

«Бугун Путин амалда ўт очишни тўлиқ тўхтатиш таклифини рад этди. Дунё бунга жавобан Путиннинг урушни чўзишга бўлган ҳар қандай уринишларини рад этиши тўғри бўларди», – деди Украина президенти.

Икки президентнинг суҳбати тахминан бир ярим соат давом этди.

Путин билан суҳбат арафасида АҚШ президенти Air Force One бортида журналистларга Россия президенти билан суҳбатда ҳудудлар масаласини ва Россия ва Украина ўртасида «муайян активларни тақсимлаш»ни муҳокама қилишни режалаштираётганини айтганди.

«Ер ҳақида гаплашамиз. Биз электр станциялари ҳақида гаплашамиз», – деди Трамп икки томоннинг ён бериши ҳақидаги саволга жавоб берар экан ва Россия ҳарбийлари назорати остидаги Запорижжя атом электр станциясини назарда тутган ҳолда. Оқ уй матбуот котиби ҳам Путин билан суҳбатда Запорижжя АЭС атрофидаги вазиятни муҳокама қилиш режалаштирилганини тасдиқлади.

Бироз вақт ўтгач, Трамп ўзининг Truth Social ижтимоий тармоғида Россия раҳбари билан Украина бўйича тинчлик келишувининг кўплаб элементлари келишилганини таъкидлаб, «ҳали қилинадиган ишлар кўплиги»ни қўшимча қилди.

Бу АҚШ ва Россия президентларининг Трамп лавозимга киришган 20 январдан буён иккинчи расмий телефон мулоқотидир. Биринчиси 12 феврал куни бўлиб ўтганди, унинг якунларига кўра Трамп ва Путин Россиянинг Украина билан урушини тўхтатиш бўйича музокараларни бошлашга келишиб олди.

АҚШ 11 март куни Саудия Арабистонида Украина томони билан музокараларда Россия ва Украина ўртасида 30 кунлик ўт очишни тўхтатиш режимини жорий этишни таклиф қилди. Киев Россия томонидан қабул қилиниши ва бажарилиши шарти билан вақтинчалик сулҳга рози бўлди.

13 март куни Путин Россия АҚШ таклифини қўллаб-қувватлашини, аммо «нюанслар борлиги»ни айтди. У, хусусан, Киев бу вақтдан қайта қуролланиш учун фойдаланмаслигига кафолат берилишини талаб қилди.