Орбан Европа кенгашига сафарлари натижалари ҳақида ҳисобот тайёрлади

Венгрия бош вазири Виктор Орбан Украина, Россия, Хитой, Туркия етакчилари ва собиқ АҚШ президенти Доналд Трамп билан Украинадаги урушни тугатиш истиқболларини муҳокама қилиш натижалари асосида Европа кенгаши раҳбари Шарл Мишел номига ҳисобот тайёрлади. 12 июлдаги ушбу ҳужжат Венгрия ҳукумати раҳбари сайтида 18 июл, пайшанба куни эълон қилинди.

«Умумий кузатувларга кўра, яқин келажакда бу ҳарбий можаронинг интенсивлиги тубдан ошади», — дейилади ҳисоботда. «Мен шахсан амин бўлдимки, уришаётган томонлар можарога кўпроқ киришиш ниятида ва уларнинг ҳеч бири ўт очишни тўхтатиш ёки тинчлик музокаралари ўтказиш учун ташаббус кўрсатмоқчи эмас, шунинг учун кескинлик пасаймайди ва томонлар муҳим ташқи аралашувисиз можародан чиқиш йўлини излашни бошламайди», деб таъкидлайди Орбан. 

Украинадаги урушни ҳал қилишда ЕИ, АҚШ, Хитой ва Туркиянинг роли 

Венгрия бош вазирининг сўзларига кўра, вазият ривожланишига учта глобал ўйинчи таъсир қилиши мумкин: Европа Иттифоқи, АҚШ ва Хитой. Орбан Туркияни бу борада муҳим минтақавий ўйинчи, «Украина ва Россия ўртасида 2022 йилда ҳарбий ҳаракатлар бошланганидан бери ягона муваффақиятли воситачи» сифатида тилга олади. Виктор Орбан 9-11 июл кунлари Вашингтонда бўлиб ўтган НАТО саммити доирасида Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған билан музокара ўтказди. 

Хитой ўт очишни тўхтатиш ва тинчлик музокараларини бошлашга қаратилган сиёсатини давом эттиради, деб ҳисоблайди Орбан. Бироқ, Пекин бу фаолиятда муваффақият қозониш имконияти деярли кафолатланган тақдирдагина фаолроқ рол ўйнайди, дейилади ҳисоботда. 

«Трампнинг Украина бўйича батафсил режаси бор»

Доналд Трамп бўйича, Виктор Орбаннинг фикрича, унинг сайловолди дастурида асосий ролни АҚШ ички муаммолари эгаллайди. «Шунинг учун биз унинг сайловлар олдидан ташаббус кўрсатишини кута олмаймиз», деб ёзади Орбан. Шу билан бирга, унинг таъкидлашича, Трамп Украинада тинчликка эришиш учун «батафсил режа»га эга ва у сайловда ғалаба қозонганидан сўнг дарҳол уни амалга оширишга киришади.

Шу билан бирга, Украинага ёрдам кўрсатиш бўйича молиявий юк Трампнинг сайловдаги ғалабасидан кейин ЕИ томон ўтади, дея башорат қилмоқда Виктор Орбан. Унинг сўзларига кўра, АҚШ ҳозирги сиёсати «урушпараст». У Европа Иттифоқининг ушбу сиёсатни қўллаб-қувватлашини қайта кўриб чиқишни таклиф қилди. «Ҳозирги вазиятда биз кучли маънавий ва мантиқий асосга эга бўлган ҳолда, сиёсатимизда янги саҳифани бошлаш имкониятини топишимиз мумкин. Ушбу янги бобда биз кескинликни камайтириш ва/ёки вақтинчалик ўт очишни тўхтатиш, тинч музокараларнинг бошланиши учун шарт-шароит яратишга ҳаракат қилишимиз мумкин», деди Орбан. 

Орбаннинг Украинада тинчликка эришиш бўйича таклифлари 

Ҳисобот охирида Орбан қуйидаги таклифлар бўйича мунозара бошлашни таклиф қилди: навбатдаги тинчлик конференцияси шартлари бўйича Хитой билан юқори даражадаги сиёсий музокаралар ўтказиш ташаббуси; Россия билан тўғридан тўғри дипломатик алоқаларни тиклаш, Украина билан ҳозирги юқори даражадаги алоқаларни сақлаб қолиш; глобал жанубга «мувофиқлаштирилган сиёсат ёндашувини» ишга тушириш. 

Виктор Орбаннинг «тинчликпарварлик миссияси» 

Июл ойи бошида, Венгрия Европа кенгашининг навбатдаги раиси бўлганидан сўнг, мамлакат бош вазири Виктор Орбан Киев, Москва, Пекин ва АҚШга ташриф буюрди. Унинг ўзи бу турни «тинчликпарварлик миссияси» деб атади, аммо Европа Иттифоқи раҳбарияти ва Европа Иттифоқининг алоҳида мамлакатлари етакчилари унинг ташаббусини кескин танқид қилишди ва Орбан бу сафарларда Европа Иттифоқидан вакил эмаслигини, фақат Венгрия бош вазири сифатида иш тутишини таъкидладилар. 

«Европа Иттифоқининг позицияси жуда аниқ: биз Россия урушини қоралаймиз, Украина бизнинг ёрдамимизга таяниши мумкин», деб ёзган эди Германия канцлери Олаф Шолц ўша пайтда X ижтимоий тармоғида.